WEBVTT 00:00:16.517 --> 00:00:21.563 قطعا یکی از جالبترین حیواناتی که وجود داشته 00:00:22.105 --> 00:00:26.318 و مطمئنا یکی از معروف ترین ها دایناسوره 00:00:27.361 --> 00:00:29.613 تیراناسوراس رکس 00:00:30.656 --> 00:00:35.202 حیوانی که جرقه ی تخیل برای همه ی ما بود 00:00:35.285 --> 00:00:38.247 چه نوع حیوانی بوده؟ 00:00:38.330 --> 00:00:41.542 چه شکلی بوده؟ چجوری زندگی می کرده؟ 00:00:41.625 --> 00:00:45.587 حالا تحقیقات علمی به این سوال ها پاسخ داده 00:00:45.671 --> 00:00:47.923 نه فقط راجب تی رکس 00:00:48.006 --> 00:00:51.343 بلکه بقیه گونه هایی که کنارش زندگی میکردن 00:00:51.426 --> 00:00:58.016 و جدیدترین تکنولوژی تصویربرداری بهمون اجازه همه شون رو زنده کنیم 00:01:01.436 --> 00:01:05.440 سیاره زمین، 66 میلیون سال پیش. 00:01:13.949 --> 00:01:17.494 آسمان پر از غول های پرنده ست 00:01:20.038 --> 00:01:24.084 تو دریاها،هیولا های خزنده در اعماق گشت میزنن 00:01:26.128 --> 00:01:29.256 و تو خشکی،همه ی انواع دانیاسور ها 00:01:30.465 --> 00:01:33.218 همه برای زنده موندن مبارزه می کنن 00:01:39.391 --> 00:01:45.689 حالا ما اطلاعات زیادی در رابطه با دنیایی که توسط دانیاسور ها اداره می شد داریم 00:01:49.651 --> 00:01:52.196 این داستان اوناست 00:02:16.470 --> 00:02:19.556 برای میلیون ها سال، سرزمین های سیاره زمین 00:02:19.640 --> 00:02:21.433 توسط آب کنده کاری شدن. 00:02:22.518 --> 00:02:26.772 و رودخانه هایی که تو اینجا جاری هستن هنوز در حال شکل دادن به این دره های بزرگ هستن. 00:02:32.319 --> 00:02:36.365 همچین جاهایی خانه خزندگان پرنده است 00:02:40.536 --> 00:02:41.703 پتروسورها 00:02:47.876 --> 00:02:52.548 بال های پوستی اونا از انگشت تا مچ پا کشیده شده 00:02:58.971 --> 00:03:02.766 و متونن روزی صدها مایل پرواز کنن 00:03:38.510 --> 00:03:39.511 هر عصر، 00:03:39.595 --> 00:03:45.350 تعداد زیادی ازشون به این دره میان تا روی تاقچه های باریکش بخوابند 00:03:49.605 --> 00:03:51.648 امنیت تو گروه است 00:03:54.693 --> 00:03:58.071 به هر حال،تعداد کمی از شکارچیان زمینی به اینجا میان 00:04:01.116 --> 00:04:02.701 ولی یکی میاد 00:04:08.040 --> 00:04:11.210 یک نوع دایناسور ولاسیرپتر 00:04:14.546 --> 00:04:18.175 بدنشون با پر گرم میشه ولی نمیتونن پرواز کنن 00:04:19.885 --> 00:04:23.055 با این حال، آنها فوق العاده سریع هستن 00:04:31.313 --> 00:04:32.481 و همینطور 00:04:34.900 --> 00:04:37.903 یه قدم اشتباه اینجا میتونه فاجعه به بار بیاره 00:04:44.910 --> 00:04:47.079 پتروزارها ترسو هستن 00:04:47.162 --> 00:04:50.332 اولین نشانه خطر رو که ببینن میرن درهوا 00:04:55.420 --> 00:05:01.051 اگه اسپینوسور غذا میخواد باید از عنصر غافلگیری استفاده کنه 00:05:21.280 --> 00:05:24.199 بدنه های سبک و بازوهای پر به اونا کمک می کنه 00:05:24.283 --> 00:05:25.993 تا فرودشون رو کنترل کنن 00:05:31.623 --> 00:05:36.044 و دم پهنشون برای حفظ تعادل کمکشون میکنه 00:05:45.179 --> 00:05:47.848 اون پتروزارها که تو حاشیه 00:05:47.931 --> 00:05:50.809 کلونی هستن آسون ترین هدف ها هستن 00:06:23.091 --> 00:06:27.846 غرش آبشار صدا لغزش سنگ ها رو خفه میکنه 00:06:50.953 --> 00:06:53.205 ماده بالا میره 00:06:55.749 --> 00:06:58.085 دو نر پایین می مونن 00:07:15.352 --> 00:07:19.106 چند پتروسور تقریباً تو فاصله ی قابل توجهی هستن 00:07:39.334 --> 00:07:44.173 اون یکی گرفت،ولی الان کلنی هوشیاره 00:08:06.278 --> 00:08:09.198 تو هرج و مرج قربانیش از دستش فرار میکنه 00:08:18.707 --> 00:08:22.753 ماده خاصیت دم پردارش رو آزمایش میکنه 00:08:27.591 --> 00:08:30.636 و در پایان به غذاش میرسه 00:08:33.847 --> 00:08:37.726 نرها برای روبه رو شدن با پتروزارها رها شدن 00:08:47.152 --> 00:08:50.948 قدرت آب شیرین در سراسر سیاره در حال کاره 00:08:57.037 --> 00:08:58.789 دمای جهانی بالاست. 00:09:00.082 --> 00:09:03.252 طوفان های شدید و باران های سیل آسایی هست 00:09:15.681 --> 00:09:19.977 بیشتر آمریکای شمالی با جنگل انبوه و سرسبز پوشیده شده 00:09:25.065 --> 00:09:30.070 اینجا برخی از غول پیکرترین گیاهخوارانی که تا به حال وجود داشته زندگی می کنه 00:09:33.115 --> 00:09:38.453 و اونا به نوبه ی خودشون طعمه ای برای وحشی ترین شکارچیان هستن 00:10:09.776 --> 00:10:12.487 تیراناسوراس رکس 00:10:14.823 --> 00:10:19.077 این نر پیر به تازگی یه تریسراتوپس کشته 00:10:25.292 --> 00:10:27.920 اما تو همین حین زخمی شده 00:10:37.679 --> 00:10:41.225 تی رکس برای شکار علفخواران بزرگ ساخته شده 00:10:43.936 --> 00:10:47.314 اگرچه بسیاری ازشون سلاح های دفاعی سنگین تکامل یافته دارن 00:10:55.030 --> 00:10:59.034 دهه ها نبرد با طعمه های زرهی بدنش رو زخمی کرده 00:11:07.668 --> 00:11:10.546 تو یه نبرد حتی نوک دمش رو از دست داد 00:11:19.555 --> 00:11:22.724 این آسیب‌های جدید جدی‌تر هستن 00:11:28.105 --> 00:11:32.818 تو سن بالا عفویت یه خطر جدیه 00:11:46.999 --> 00:11:49.918 آب رودخانه می تونه کمک کنه زخم هاش رو پاک کنه 00:12:02.055 --> 00:12:06.226 سانش داره یه روز دیگه زندگی کنه وبراش بجنگه 00:12:10.189 --> 00:12:12.691 اما اون روز میتونه زودتر از حد انتظار برسه 00:12:28.498 --> 00:12:30.167 یه تی رکس دیگه 00:12:38.425 --> 00:12:39.468 یه غریبه 00:12:53.232 --> 00:12:56.777 اما این تازه وارد بوی دیگه ای داره 00:13:02.282 --> 00:13:03.367 ماده ست 00:13:04.159 --> 00:13:06.912 جوان تر و کوچک تره 00:13:12.459 --> 00:13:15.629 اما با این وجود،ممکنه یه رقیب هم باشه 00:13:25.430 --> 00:13:29.852 با این حال روشن میکنه که علاقه ای به نبرد نداره 00:13:35.315 --> 00:13:37.192 ترجیح می ده جفت گیری کنه 00:13:47.828 --> 00:13:49.496 بنظر میرسه تایید میکنه 00:14:00.048 --> 00:14:04.553 ناحیه صورت تیراناسور به لمس بسیار حساسه 00:14:06.471 --> 00:14:07.598 و پوزه هاشونو به هم میزنن 00:14:13.270 --> 00:14:18.901 اندازه ی بزرگش و زخم های نبردش نشون میده که بازماندست 00:14:21.195 --> 00:14:25.449 و تو چشم هایش ممکنه اونو یه شریک جذاب تبدیل کنه 00:14:44.718 --> 00:14:46.720 پس باهم می مونن 00:14:47.221 --> 00:14:50.557 و تو هفته های آینده با هم جفت گیری می کنن 00:14:52.851 --> 00:14:56.522 در نهایت، تا 15 تخم می ذاره 00:14:58.982 --> 00:15:02.694 و با اونا وعده ی نسل بعدی میاد 00:15:14.414 --> 00:15:20.087 زیستگاه هایی که به آب شیرین وابسته هستن می تونن به سرعت و به طور اساسی تغییر کنن. 00:15:26.176 --> 00:15:27.970 در بخش هایی از آسیای مرکزی، 00:15:28.053 --> 00:15:32.099 باران های فصلی شدید رودخانه ها رو پر می کنن تا نهایتا 00:15:32.182 --> 00:15:34.017 تا ازشون سرازیر میشه 00:15:37.771 --> 00:15:40.274 دشت های اطراف پر آبه 00:15:53.370 --> 00:15:59.334 و از میان آب یکی از عجیب ترین دایناسورها می گذره 00:16:19.229 --> 00:16:20.898 دینوکریوس 00:16:23.942 --> 00:16:26.486 از تی رکس هم بلندتره 00:16:28.572 --> 00:16:32.034 و پوزه اردکی بزرگش خیلی موثره 00:16:32.117 --> 00:16:33.869 تو جمع آوری گیاهان آبی 00:16:35.829 --> 00:16:38.582 این نر با ولع غذا می خوره 00:16:38.665 --> 00:16:41.960 تو فصل های خشک طولانی خیلی کم تغذیه کرده بوده 00:16:46.131 --> 00:16:48.926 گیاهان آبزی سرشار از مواد مغذی هستن 00:16:50.135 --> 00:16:53.514 و پنجه های بزرگ و خمیده اش، به طول هشت اینچ، 00:16:53.597 --> 00:16:57.351 بهش اجازه میده تا از اعماق زیر به بالا لایروبی کنه 00:17:08.904 --> 00:17:12.741 خودش منبع غذاست برای موجودات کوچکتر 00:17:17.496 --> 00:17:21.916 مگس های خونخوار که به بدنش حمله می کنن 00:17:29.216 --> 00:17:31.969 اونا آزار دهنده حتی دردناک هستن 00:17:32.928 --> 00:17:36.682 و در حالی که پنجه های بزرگش میذاره راحت خودشو بخارونه 00:17:39.643 --> 00:17:43.564 همیشه قسمت هایی هستن که از دسترس خارج اند 00:17:51.029 --> 00:17:54.074 برای رسیدن به اونا کمک میخواد 00:17:58.078 --> 00:18:01.999 یک درخت مرده این می تونه راهش باشه 00:18:23.520 --> 00:18:25.105 خیلی بهتر شد 00:18:40.037 --> 00:18:42.497 حالا میتونه به غذا خوردن برگرده 00:18:48.086 --> 00:18:52.299 اما رژیمی که تقریباً به طور کامل شامل پوشش گیاهی مرطوب باشه 00:18:52.382 --> 00:18:56.303 یک اثر اجتناب ناپذیر داره 00:19:09.691 --> 00:19:15.739 چیزی که غذا بوده برای یکی برای خیلی های دیگه کود میشه 00:19:21.286 --> 00:19:24.873 و غول بزرگی مثل دینوکریوس میتونه 00:19:24.957 --> 00:19:28.126 بیش از سالی 20 تن کود تولید کنه 00:19:39.805 --> 00:19:41.265 آفریقای جنوبی. 00:19:43.976 --> 00:19:47.187 تو اینجا هم بارندگی های سالیانه باعث ایجاد سیل می شه 00:19:50.065 --> 00:19:53.819 و زمین تبدیل به هزارتوی کانال های باریک می شه 00:19:53.902 --> 00:19:56.738 که بین جزیره های کوچیک جریان داره 00:20:03.370 --> 00:20:06.373 اینجا الان یه جنگل باتلاقی است 00:20:13.672 --> 00:20:18.760 و یکی از بزرگترین ها حیوانات پرنده ای که تا به حال 00:20:18.844 --> 00:20:20.179 روی سیاره زمین زندگی کرده رو جذب میکنه 00:20:31.690 --> 00:20:36.069 یک پتروسور غول پیکر. کوتزالکواتلوس. 00:20:49.416 --> 00:20:50.751 این یه ماده ست 00:20:51.418 --> 00:20:54.254 بال هاش بیش از 30 فوت عرض داره 00:20:57.090 --> 00:21:00.260 و اون به یه دلیل خاص اومده اینجا 00:21:28.914 --> 00:21:31.792 جزایر کوچک ایجاد شده توسط آب های بالا آمده 00:21:32.793 --> 00:21:35.504 جایی براش که تخم گذاری کنه 00:21:50.561 --> 00:21:53.814 کوتزالکواتلوس قطعا استاد پرواز هستن 00:21:53.897 --> 00:21:58.235 اما اونا همچنین به طرز شگفت انگیری روی زمین توانمند هستن 00:22:00.779 --> 00:22:05.659 هر بال توسط یک استخوان بسیار کشیده 00:22:05.742 --> 00:22:07.286 از انگشت چهارمش پشتیبانی میشه 00:22:08.245 --> 00:22:10.247 با چرخاندن بال هاش به سمت بالا، 00:22:10.330 --> 00:22:13.667 میتونه خیلی راحت وموثر روی چهار دست و پا راه بره 00:22:25.387 --> 00:22:28.223 اومده اینجا لانه درست کنه 00:22:35.689 --> 00:22:39.526 اون انتخاب کرده این کارو روی خاک مرطوب و باتلاقی انجام بده 00:22:39.610 --> 00:22:43.197 که جلوگیری میکنه از خشک شدن پوست نرم تخم هاش 00:23:10.849 --> 00:23:13.560 اون دو فقط شروع کار هستن 00:23:25.864 --> 00:23:29.910 برای سه هفته آینده، از لانه باز محافظت میکنه 00:23:37.000 --> 00:23:40.796 و هر چند روز یکبار دو عدد تخم دیگه اضافه میکنه. 00:23:50.764 --> 00:23:54.434 تولید تخم تلاش و انرژی زیادی لازم داره 00:23:55.269 --> 00:23:58.939 هر کدوم بزرگه وتقریبا یک کیلو هست 00:24:12.578 --> 00:24:16.331 در نهایت تعداد زیادی تولید میکنه 00:24:19.501 --> 00:24:22.754 اونارو برای پنهان کردن با گیاه می پوشونه 00:24:34.725 --> 00:24:37.102 حالا باید غذا بخوره 00:24:39.563 --> 00:24:44.651 باید غذای کافی تو این جزیره باشه که برای بچه هاش وقتی از تخم خارج میشن نگه داره 00:24:46.236 --> 00:24:51.366 اما هیچ چیز اساسی اینجا نیست تا گرسنگی خودشه بر طرف کنه 00:24:56.455 --> 00:25:00.083 برای شکار باید بره یجای دیگه 00:25:02.127 --> 00:25:07.674 و اعتماد داشته باشه انزوای لانه اش تخم هاشو ایمن میکنه 00:25:07.758 --> 00:25:09.176 وقتی که نیست 00:25:29.363 --> 00:25:32.741 یک ماده بسیار مسن تر کوتزالکواتلوس دیگه 00:25:45.963 --> 00:25:49.675 اونم دنبال جای امنیه که تخم هاشو بذاره 00:25:52.010 --> 00:25:57.516 و ممکنه اینجا برای دومجموعه بزرگ غذای کافی نباشه 00:25:58.851 --> 00:26:01.228 اما راهی برای حل این مشکل هست 00:26:12.281 --> 00:26:15.492 و به هر حال تخم بسیار مغذیی 00:26:43.145 --> 00:26:45.480 صاحب لانه برگشته 00:27:24.728 --> 00:27:27.231 ماده ی مسن تر میره 00:27:35.155 --> 00:27:37.866 اما لانه ماده کوچکتر خراب شده 00:28:01.932 --> 00:28:06.603 از بین ده تخمی که گذاشته،فقط سه تا باقی موندن 00:28:12.860 --> 00:28:18.615 موفقیت فصل تولید مثلش حالا به عهده ی این سه تا تخمه 00:28:23.579 --> 00:28:28.750 به بهترین شکل ممکن از اونا محافظت میکنه تا چند ماه آینده از تخم بیرون بیاین 00:28:31.795 --> 00:28:35.966 اما بعدش،جوان هاش باید از خودشون دفاع کنن 00:28:42.723 --> 00:28:44.975 همانطور که آب رودخانه در پایین دست جریان داره 00:28:45.058 --> 00:28:51.273 میلیاردها تن ماسه رو پاک می کنه و سنگریزه و حتی سنگهای بزرگ ره جابجا می کنه 00:28:54.443 --> 00:28:58.197 رسوبات ریزتر ممکنه به صدها مایل اونورتر منتقل بشن 00:28:58.280 --> 00:29:01.283 اما با بزرگتر شدن رودخانه سرعت ش کم میشه 00:29:02.868 --> 00:29:07.122 و در نتیجه،شروع به انداختن مقداری از بار خود می کند. 00:29:13.629 --> 00:29:18.425 و حیواناتی که اجدادشون در دریا زندگی میکردن شروع به اومدن می کنن 00:29:24.264 --> 00:29:25.265 خرچنگ ها 00:29:30.020 --> 00:29:33.273 تو بعضی مکان ها، ممکنه ده ها در هر متر مربع باشه 00:29:48.080 --> 00:29:50.832 این ماسیاکاسوروس هست 00:29:51.667 --> 00:29:53.919 یک ماده، با طول شش فوت . 00:29:54.002 --> 00:29:56.839 و دهانی با دندان های سوزنی تیز داره 00:29:59.383 --> 00:30:03.679 چیزی که برای مقابله با طعمه چند دست و پا لازم داری 00:30:23.073 --> 00:30:28.370 خرچنگ ها ممکنه پوسته سختی داشته باشن ولی پر از پروتئین هستن 00:30:31.748 --> 00:30:34.209 فرصت خیلی خوبیه 00:30:44.845 --> 00:30:46.430 نه تنها برای اون 00:30:51.852 --> 00:30:53.562 ائن سه تا بچه داره 00:30:57.024 --> 00:30:59.359 با طول 4 اینچ 00:31:03.197 --> 00:31:06.533 و برای خوردن خرچنگ های بزرگ آماده نیستن 00:31:15.167 --> 00:31:18.003 هنوز به پسماندهای غذای مادرشون متکی هستن 00:31:23.759 --> 00:31:27.346 اما یعضی از جوان ها غرایز شکار رو زودتر توسعه میدن 00:31:37.397 --> 00:31:38.565 خیلی وسوسه انگیز 00:31:45.489 --> 00:31:48.242 خرچنگ های کوچک رو می توان کامل بلعید. 00:31:54.456 --> 00:32:00.087 متأسفانه چیزی که تو اندازه کم دارن،تو سرعت جبران شده 00:32:18.105 --> 00:32:21.775 برای جوان ها بهتره خیلی دور نشن 00:32:45.299 --> 00:32:48.886 بعلذبوفو وزغ شیطانی 00:32:50.721 --> 00:32:54.183 یکی از بزرگترین قورباغه هایی کا تاحالا وجود داشته 00:33:05.861 --> 00:33:09.323 تا یک ماه دیگه لازم نداره غذا بخوره 00:33:19.208 --> 00:33:22.252 این شنزار ممکنه یک زمین تغذیه غنیی باشه 00:33:22.336 --> 00:33:25.923 اما ممکنه هزینه ی زندگی اینجا زیاد باشه 00:33:35.140 --> 00:33:38.477 آب رودخانه حالا به دریا نزدیک می شه 00:33:42.022 --> 00:33:45.859 طعم نمک توی آب قابل تشخیصه 00:33:53.700 --> 00:33:54.868 هنگام جزر و مد، 00:33:54.952 --> 00:33:59.289 بازدیدکننده هایی از آب های آزاد میان برای کشف این کانال ها 00:34:35.909 --> 00:34:37.661 الاسموسورها 00:34:39.830 --> 00:34:43.333 اینها خزندگان واقعی اقیانوس پیما هستن 00:34:45.793 --> 00:34:50.215 اما بعضی ها به خورها میان برای کشف آب های شور 00:35:29.296 --> 00:35:32.007 حالا میلیون ها تن رسوبات حمل شده به اینجا 00:35:32.090 --> 00:35:35.636 توسط رودخانه ها در نهایت به دریا تحویل داده شده 00:35:41.391 --> 00:35:45.604 مخلوط شدن آب رودخانه با اقیانوس مدتی طول میکشه و تو این حین 00:35:45.687 --> 00:35:48.607 دو آب در کنار هم جریان دارن 00:35:51.485 --> 00:35:52.486 با این وجود، 00:35:52.569 --> 00:35:57.533 دسته های بزرگ ماهی که در این آبها از آن تغذیه می کنن به وفور پیدا میشن 00:36:01.662 --> 00:36:06.625 ابرهای رسوب ماهی رو پنهان می کنن اگر فاصله اونا زیاد شه 00:36:09.670 --> 00:36:14.550 اما الاسموسارها برای شنا کردن در تیره ترین آب ها دریغ نمی کنند 00:36:14.633 --> 00:36:16.218 برای تعقیب طعمه خود 00:36:35.779 --> 00:36:37.990 راه فراری برای ماهی وجود نداره 00:36:45.706 --> 00:36:47.791 حتی بالای آب 00:37:07.936 --> 00:37:12.441 این الاسموسارها آخرین هدایای رودخانه رو جمع می کنن 00:37:12.524 --> 00:37:19.198 قبل از اینکه بالاخره آثارش تو اقیانوس های سیاره ماقبل تاریخ گم بشه 00:37:31.543 --> 00:37:33.587 آنچه در قسمت بعدی سیاره ماقبل تاریخ می بینین 00:37:33.670 --> 00:37:38.008 پیوند بین مادر و جوان تا حد مجاز تست میشه 00:37:38.091 --> 00:37:40.093 در حالی که برای زنده ماندن تلاش می کنن 00:37:40.802 --> 00:37:44.932 دشمنان باستانی با یکدیگر و کولاک یخبندان می جنگن 00:37:46.141 --> 00:37:49.978 و دایناسورهای پردار بر جهان های یخی حکومت می کنن 00:37:50.646 --> 00:37:53.649 برای کشف علم پشت داستان ها، 00:37:53.732 --> 00:37:58.070 برین به صفحه سیاره ماقبل تاریخ.